Om Cider
Normandie og Sør-England har gjennom generasjonar dyrka spesialeple for cider.
Slike cidereple vert no for første gong prøvde ut i norsk klima
– Ciderhuset importerte kvist av ciderepletre frå Normandie og Somerset i år 1999.
Vi har kvart år poda opp nye tre og nyttar eple frå desse trea i ciderane våre.
Under kan du lese meir om cider og epledyrking.
Slike cidereple vert no for første gong prøvde ut i norsk klima
– Ciderhuset importerte kvist av ciderepletre frå Normandie og Somerset i år 1999.
Vi har kvart år poda opp nye tre og nyttar eple frå desse trea i ciderane våre.
Under kan du lese meir om cider og epledyrking.
|
|
Dei 7.500 registrerte eplesortane i verda kan delast inn i tre grupper ut frå bruksområde
|
Cidereple
Cidereple er kjende frå Normandie og Sørvest-England og er den einaste gruppa som har utprega bitterstoff. Nokre har tung tannin som i humle, andre har snerp som i rabarbra. Cidereple blir delt i to undergrupper ut frå graden av bitterstoff, sukker og syre. Engelskmennene kallar dei bitter-sharp (bitter-sure) og bitter-sweet (bitter-søte). Bitterstoff i eplecider har same effekt som tannin i vin og humle i øl. Det gir ein lenger og meir kompleks smak. |
Bordeple eller konsumeple.
Omlag 80 % av eplesortane tilhøyrer denne gruppa. Dette er eple som er smaksrike og balanserer fint mellom søtt og syrleg. Dei har ofte ein særeigen aroma som er typiske for sorten, vi snakkar om sortstypisk aroma. ‘Gravenstein’, ‘Åkerø’, ‘Aroma’, ‘Summerred’, ‘Red Delicious’, ‘Cox Orange’ høyrer til i denne gruppa. Dette er eple vi likar å knasa på som frisk frukt. Dei høver også godt i fruktsalater. Dette er også dei beste sortane til eplemost. |
Hushaldingseple eller kokeeple.
Når eple blir oppvarma, forsvinn mykje av den friske syrlege smaken. Då må vi bruka syrlege hushaldningseple som har like frisk smak også etter oppvarming. Til fruktsuppe, eplekompott, eplemos (‘Tilsløra Bondejenter’), eplekake, ovnsbakte eple osv er dette dei suverene sortane. Nokre av dei mest kjende hushaldningseplesortane er ‘Bramley’s Seedling’, ‘Husmor’ og ‘Alexander’. Opp til 10% hushaldningseple i eplemost eller cider gir ein fin syrleg spiss. |
Det er eit breitt spekter av cider som kan delast opp i ulike regionale tradisjonar og stilar. Cider har tradisjonar frå heile verda, og ulike regionar bruker ulike typar eple for å få sitt særeige preg på cideren. Cider av vanlige bordeple er vanleg i Sørvest-England, Irland, Aust-Europa, Skandinavia, USA og Tasmania. Apfelwein av syrlege hushaldningseple (Wirtschaftsäpfel) finn vi i Tyskland, Austerrike og Sveits. Cider med bitre cidereple er mest kjent i Normandie, Bretagne, Kanaløyane og Sørvest-England.
|
|
Det som påverkar smaken i cider er
- Type aroma/ duft: Sortsaroma (frukt), gjær, oksidasjon, etc- Graden av søt smak (sødme): fruktsukker, glukose, sukrose
- Graden av syre (frisk smak) og type syre (eplesyre,sitronsyre, vinsyre, eddiksyre eller mjølkesyre)-
- Graden av bitterstoff eller tanninar (fast og bestemtsmakskarakter)
- Den taktile munnkjensla: Frå astringerande (snerpande) til glatt eller oljeaktig–Karbonisert eller still–Alkoholnivå
- Preferanse og vane
Alle desse faktorane virkar inn på kva type cider ein vil få.
Men dette er likevel ikkje matematikk - det er kjemi!
Tre tankar kan utvikla seg fullstendig ulikt,
sjølv om alt er gjort på same måten gjennom heile prosessen.
Gjærsopp er ein luring som er vanskeleg å forstå!
Cider kan grupperast i tre kategoriar ut frå gjæringsgrad
|
Ung cider
...blir gjæra omlag ei veke under kjøleg temperatur, gjerne ned mot 6-8 grader Celsius, før han blir tappa. Ved dette stadiet er framleis fuktaromaene (primæraromaer) dominerande, og cideren har ein frisk lett karakter der smaken frå juicen kan kjennast att. Alkoholinnhaldet ligg mellom 3 % og 5 %. |
Utgjæra cider
...har avslutta gjæringsprosessen og har nådd eit stadium der vinaromaene (sekundæraromaer) er blitt dei mest framtredande. Smaken er blitt meir kompleks og minner meir om kvitvin. |
Modna cider
...er utgjæra cider som er lagra over lenger tid. Dermed blir det utvikla typiske lagringsaromaer (tertiæraromaer), som gjerne tilfører eit litt oksidativt preg, slik ein kjenner det frå sherry og portvin. Alkoholnivået aukar ikkje om det ikkje blir tilsett sukker. |